نکته ها
مالکیّت خداوند، حقیقى است و شامل احاطه و سلطنت است، ولى مالکیّتهاى اعتبارى، از سلطهى مالک خارج مىشود و تحت سلطهى واقعى او نیست. «مالک یوم الدین» با آنکه خداوند مالک حقیقى همه چیز در همه وقت است، ولى مالکیّت او در روز قیامت و معاد جلوهى دیگرى دارد؛
* در آن روز تمام واسطهها و اسباب نسبت به کفار قطع مىشوند. «تقطّعت بهم الاسباب»(بقره، 166)
* نسبتها و خویشاوندىها نسبت به کفار از بین مىرود. «فلا انساب بینهم»(مؤمنون، 101)
* براى کفار مال و ثروت و فرزندان، سودى ندارند. «لاینفع مال و لابنون»(شعراء، 88)
* بستگان و نزدیکان نیز فایدهاى نمىرسانند. «لن تنفعکم ارحامکم»(ممتحنه، 3)
* نه زبان کفار، اجازه عذر تراشى دارد و نه فکر آنها، فرصت تدبیر. تنها راه چاره لطف خداوند است که صاحب اختیار آن روز است. لفظ «دین» در معانى گوناگون به کار رفته است:
الف: مجموعهى قوانین آسمانى. «إنّ الدّین عنداللَّه الاسلام»(آلعمران، 19)
ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّین الخالص»(زمر، 3)
ج: حساب و جزا. «مالک یوم الدّین»
«یوم الدّین» در قرآن به معناى روز قیامت است که روز کیفر و پاداش مى باشد. یسئلون ایّان یوم الدّین (ذاریات، 12) مى پرسند روز قیامت چه وقت است؟ قرآن در مقام معرّفى این روز، مى فرماید: ثم ما ادراک ما یوم الدّین . یوم لا تملک نفس شیئاً و الامر یومئذ للّه (انفطار، 18 - 19) (اى پیامبر!) نمى دانى روز دین چه روزى است؟ روزى که هیچ کس براى کسى کارآیى ندارد وآن روز تنها حکم و فرمان با خداست.
«مالک یوم الدّین» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در کنار آیه ى «الرّحمن الرّحیم» معلوم مى شود که بشارت و انذار باید در کنار هم باشند. نظیر آیه شریفه دیگر که مى فرماید: نبّىء عبادى انّى أنا الغفور الرّحیم . و أنّ عذابى هو العذاب الالیم (حجر، 49 - 50) به بندگانم خبر ده که من بسیار مهربان و آمرزنده ام، ولى عذاب و مجازات من نیز دردناک است. همچنین در آیه دیگر خود را چنین معرّفى مى کند: قابل التَّوب شدید العقاب (غافر،۳) خداوند پذیرنده ى توبه مردمان و عقوبت کننده ى شدید گناهکاران است. در اوّلین سورهى قرآن، مالکیتَ خداوند عنوان شده است، «مالکِ یوم الدّین» و در آخرین سوره، مَلِکیت او. «ملک النّاس»
پیام ها
1- خداوند متعال، از جهات مختلف قابل عبادت است و ما باید حمد و سپاس او را به جا آوریم. به خاطر کمال ذات و صفات او که «اللّه» است، به خاطر احسان و تربیت او که «ربّ العالمین» است و به خاطر امید و انتظار رحم و لطف او که «الرّحمن الرّحیم» است و به خاطر قدرت و هیبت او که «مالک یوم الدّین» است.
2- قیامت، پرتوى از ربوبیّت اوست. «ربّ العالمین... مالک یوم الدین»
3- قیامت، جلوهاى از رحمت خداوند است. الرّحمن الرّحیم مالک یوم الدین